Praktijkproeven voor een betere bodem 

Binnen het project Weide & Water werken deelnemers op verschillende manieren aan beter bodembeheer en delen ze hun opgedane kennis en ervaring. Samen met Agrarisch Jongeren Kontakt en Collectief Midden-Groningen hebben diverse boeren kunnen experimenteren door het uitvoeren van praktijkproeven. Projectleider Erik Hoving: “Afgelopen voorjaar hebben we opnieuw aandacht besteed aan de praktijkproeven. In februari was er een bijeenkomst over kringlooplandbouw en bodem- en mestverbetering, waarna boeren zich konden aanmelden voor een praktijkproef.” Nu, ruim een half jaar verder, is dit onderdeel afgesloten met een bijeenkomst op 26 september. Hierin vertelden de deelnemers over hun ervaringen met de praktijkproeven, verdeeld over drie verschillende trajecten; mestvitalisatie, bokashi en compost-O.

Praktijkproef Mestvitalisatie
Zes boeren namen deel aan de praktijkproef mestvitalisatie. Hierbij werd de frequentie van drijfmest veranderd door een zogenaamde mestvitalisator (ook wel grander genoemd) in de mestkelder te plaatsen. Dit is een metalen cilinder met zuiver water, waardoor de moleculaire structuur van de mest verandert. De proef werd uitgevoerd in samenwerking met de firma Mulder Agro en chemicus en onderzoeker Annette van der Knaap. Voorafgaand aan de plaatsing van de mestvitalisator werd een nulmeting uitgevoerd en na afloop een tweede meting. Beide metingen onderzochten de samenstelling van de mest, waarbij microscoopbeelden werden gebruikt om het aanwezige leven in de mest te bestuderen. De tweede meting liet zien dat er meer leven in de mest zat en dat ook de samenstelling van de mest anders was, de mest werd beter afgebroken. Volgens Erik kregen de deelnemende boeren nieuwe inzichten: “De kennis over het aanwezige leven in de mest helpt je als boer om de mest te verbeteren. Dit benadrukt de waarde van microbiologie in deze benadering.” Het is nog te vroeg om conclusies te trekken, maar de boeren zijn positief gestemd. Ze hebben nieuwe kennis opgedaan en ruimte om hier zelf verder mee te experimenteren.

Praktijkproef Bokashi
Twee andere deelnemers hebben samen met Mulder Agro gewerkt aan een praktijkproef met bokashi. Bokashi is een methode om restproducten zoals slootmaaisel, restvoer en/of mest te verwerken tot een hoogwaardige bodemverbeteraar. Bokashi is het Japanse woord voor ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Beide deelnemers hebben een bokashi-bult gemaakt van restmateriaal, ieder met verschillende ingrediënten. De een gebruikte bijvoorbeeld drijfmest en de ander dikke fractie. Zo heeft elke bokashi een unieke samenstelling. Na toevoeging van een bacteriemengsel, kalk en kleimineralen, blijft het geheel minimaal acht weken staan. Volgens de deelnemers vergt het in het begin wat werk, maar ze zijn zeker van plan ermee door te gaan. Het is een mooie manier op restmateriaal te verwaarden. Zodra de bokashi-bult uitgereden mag worden, kan er ook echt gekeken worden naar het effect op de bodem.

Praktijkproef Compost-O
Bij een andere boer is de praktijkproef Compost-O gedaan. Dit is een eenvoudige methode om compost te maken. Hierbij wordt een vloeistof met bacteriën (Compost-O) toegevoegd aan de vaste mest. Dit gebeurt door de vloeistof met een slang over de mest heen te sproeien. Deze boer had twee bulten gemaakt (één zonder vloeistof en één met vloeistof) om te onderzoeken wat het effect is. De bult zonder vloeistof was bijvoorbeeld meer ingeklonken.  

Ervaringen delen
Eind september waren er veldbijeenkomsten om samen met geïnteresseerde boeren de praktijkproeven te bekijken. “Het daadwerkelijke effect op de bodem is nu nog niet zichtbaar”, vertelt Erik, “dat is een proces van meerdere jaren”. Wel hebben deelnemers waardevolle kennis en ervaring opgedaan met het creëren van bodemverbeteraars zoals bokashi. Op dinsdagavond 26 september is het onderdeel praktijkproeven afgerond en hebben alle deelnemers van Weide & Water kunnen zien wat de ervaringen van de deelnemers tot zover zijn. Bodemkundige en practor kringlooplandbouw Ruud Hendriks was aanwezig om te vertellen over het belang van goede mest.