Continu Bezig met verbetering van leefgebieden voor onze weidevogels

Weidevogels houden van openheid en dat is volop te vinden in West-Groningen. Het Groninger landschap is ontstaan uit een eeuwenlang samenspel tussen bodem, water en de mens. Onbedoeld ontstond hierbij uitstekend leefgebied voor de weidevogels. Een open landschap met bloemrijke graslanden en een dicht netwerk aan sloten. Het centraal weidegebied van Groningen loopt van boven de stad Groningen tot aan het noordelijker gelegen Middelstum en reikt tot aan de Friese grens bij Visvliet en Stroobos. Ook de Onner- en Oostpolder ten zuiden van Groningen zijn prachtige weidevogelgebieden.

Grutto in plasdras op boerenland

Onze boeren zetten zich samen met vele andere betrokkenen in voor het ontwikkelen, beheren en verbeteren van goede leefgebieden voor de weidevogels. In de subsidieregeling Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) wordt dit leefgebied ‘Open Grasland’ genoemd. Zo’n 250 boeren van ons collectief beheren meer dan 6700 hectare weidevogelgebied (waarvan 37 procent zogenaamd ‘zwaar beheer’) verdeeld over 14 weidevogelclusters. De boeren sluiten diverse beheerpakketten af en krijgen hiervoor een vergoeding vanuit de ANLb-regeling. Deze beheermaatregelen variëren van het aanleggen van plasdrasgebieden tot verlaat maaien en van slootpeilverhoging tot het uitrijden van ruige mest. Het zogenaamde mozaïekbeheer dat hieruit voortvloeit zorgt ervoor dat een weidevogelgebied in de tijd gefaseerd aansluit bij de foerageer- broed- en opgroeimogelijkheden en er voldoende voedsel, rust en dekking aanwezig is. Afwisseling van grashoogte (door beweiding en/of maaien), aanwezigheid van kruidenrijke grasland (voor dekking en voedsel) en laat maaien zorgt ervoor dat de kuikens veilig groot kunnen worden. Op de percelen die regulier bewerkt worden kan zogenaamd ‘legselbeheer’ worden afgesloten vanuit het ANLb. Op deze percelen worden de nesten actief opgezocht en beschermd door er omheen te werken.

Weidevogelgebied BoerenNatuur Groningen West

Speerpunten weidevogelbeheer
BoerenNatuur Groningen West pakt het weidevogelbeheer deskundig en planmatig aan en heeft daarvoor een uitgebreid beheerplan opgesteld. Alles is erop gericht om het goede beheer op de juiste plek te leggen. Hierbij richten we ons op de volgende speerpunten: de inrichting en verbetering van meer plasdras- en hoog peil-gebieden, ontwikkeling van kruidenrijk grasland, actief predatiebeheer- en onderzoek en het verbeteren en stimuleren van mozaïekbeheer.

Hoog peilsloot met weidevogels

Plasdras gebieden in de Winsumermeeden

Predatiebeheer en -onderzoek onderdeel van effectief weidevogelbeheer
Als eieren en kuikens van weidevogels worden opgevreten door roofdieren spreken we van predatie. Een natuurlijk fenomeen, met vaak grote gevolgen in (kleine) weidevogelgebieden. Weidevogels hebben te maken met vele soorten predatoren zoals vos, steenmarter, kraai, buizerd, bruine kiekendief, huiskat, wezel, hermelijn en rat. BoerenNatuur Groningen West vindt dat als je kiest voor weidevogels in een gebied je ook moet kiezen voor actief predatiebeheer om de predatiedruk zo veel mogelijk te verminderen. Dit kan op verschillende manieren en varieert van het weren van predatoren met bijvoorbeeld rasters of schrikdraad tot het bejagen van bepaalde soorten. In dat laatste geval wordt bijvoorbeeld een vos geschoten of een gevangen vos gedood. Dit gebeurt via strikte protocollen en binnen de geldende juridische kaders op dat moment. Hiervoor maken we gebruik van een afwegingskader waarmee we aan de hand van verzamelde data en beschikbare kennis zorgvuldig afgewogen maatregelen nemen. Daarna monitoren we ook de effecten van de uitgevoerde maatregelen.

De rol van predatie in het weidevogelbeheer is complex en verschilt van gebied tot gebied en van seizoen tot seizoen. Om meer kennis en inzicht te krijgen doen we zoveel mogelijk onderzoek naar het effect van predatie op onder andere broedsucces en kuikenoverleving. Op basis van de verzamelde data kunnen we gericht maatregelen nemen (of niet nemen) om de predatiedruk te verminderen en zo het broedsucces en de kuikenoverleving van de weidevogels te verhogen. Predatiebeheer en -onderzoek is dan ook één van de speerpunten van ons weidevogelbeheer. 

De afgelopen jaren zijn er diverse onderzoeken naar (het effect van) predatie gedaan in ons werkgebied:

Rapportage pilotproject effect steenmarterbeheer op nestsucces weidevogels in Groningen 2023

Rapportage monitoring nestpredatie 2023 weidevogelgebied Fanerpolder

Rapportage monitoring nestpredatie 2022 weidevogelgebied Niezijl-Noordhorn

Rapportage monitoring effect pilotproject steenmarterbeheer op nestsucces weidevogels in Koningslaagte, Paddepoel en Winsumermeeden 2021

Predatieonderzoek Reitdiep Winsumermeeden 2019

Vos predeert nest

Samenwerking en afstemming
Weidevogelbescherming is mensenwerk en gaat over samenwerking tussen boeren, veldmedewerkers, vrijwilligers, wildbeheereenheden, natuurorganisaties, vogeltellers en dronepiloten. Bij BoerenNatuur Groningen West werken we met veldmedewerkers die het weidevogelbeheer in de 14 clusters coördineren. De veldmedewerkers zijn aanspreekpunt voor de boeren en adviseren hen over de inzet van flexibel beheer en last-minute beheer. Percelen met uitgesteld maaibeheer worden pas gemaaid als de veldmedewerker ze vrijgeeft om te maaien. Zo nodig wordt het maaien in afstemming met de boer uitgesteld of aangepast. Dit betekent flexibel meebewegen met de situatie in het veld en het beheer daarop afstemmen. Naast veldmedewerkers zijn er meer dan 100 vrijwilligers actief in de weidevogelclusters. Zij zijn onmisbaar en de oren en ogen van de boer in het veld. Vrijwilligers spelen een belangrijke rol in de bescherming en inventarisatie van de weidevogels en hun legsels. Leuk en zinvol werk waarmee ze een waardevolle bijdrage leveren aan natuurbescherming op ons boerenland. De veldmedewerkers en vrijwilligers kunnen een beroep doen op een team van dronepiloten die nesten kunnen opsporen met een drone met warmtebeeldcamera. De dronepiloten worden met name ingezet voor percelen met legselbeheer zodat snel en efficiënt in beeld komt waar nesten liggen.

Met een drone met warmtebeeldcamera kunnen we nesten snel opsporen en beschermen